Warm welkom!

20 september: Kathedraal op het bloed

We komen vroeg in de middag in Jekaterinenburg aan en vinden al snel een hotel aan de rand van het centrum. Hier kunnen we prima staan met onze Bigfoot en de bus naar het centrum stopt vrijwel voor de deur. We installeren ons, genieten van een hotelkamer mét bad en dan gaan we de stad in. In het hotel hebben we een toeristische plattegrond gekregen, waarop ik heb aangegeven wat we graag willen zien. Een van de dingen die ik heel graag wil zien, is ‘de kathedraal op het bloed’, we zijn er vlak bij dus daar gaan we als eerste naar toe.

Van Wikipedia:
Jekaterinenburg is met ongeveer 1,3 miljoen inwoners de op vier na grootste stad van de Russische Federatie. Naar agglomeratie is ze met ongeveer 2,1 miljoen inwoners de vierde van Rusland na Moskou, Sint-Petersburg en Samara. Tussen 1924 en 1991 droeg de stad de naam Sverdlovsk. De stad vormt samen met een aantal kleinere omliggende plaatsen één Russische gemeente als het stedelijk district "stad Jekaterinenburg". Jekaterinenburg is de stad waar tsaar Nicolaas II naar toe werd verbannen. Hij werd er vervolgens ook geëxecuteerd in opdracht van bolsjewiekenleider Jakov Sverdlov, nadat de tsaar als gevolg van de Februarirevolutie (1917) gedwongen aftrad. De kathedraal op het bloed werd gebouwd op de plaats waar de tsarenfamilie werd vermoord en werd ingewijd op 16 juli 2003. De leden van de tsarenfamilie werden in 2000 tot 'strastoterptsy' verklaard, na jaren van debat binnen de Russisch-orthodoxe Kerk.

Ik heb al wel ooit het een en ander van deze familie Romanov gehoord, maar het fijne weet ik er niet meer van. Gelukkig is er internet, met zijn schat aan informatie. De geschiedenis komt helemaal tot leven als je daadwerkelijk op de plek bent waar een gebeurtenis heeft plaatsgevonden.
Bij de kerk aangekomen maken de meer dan levensgrote foto’s van de vermoorde tsarenfamilie een diepe indruk op ons. Prachtige oude zwart-wit foto’s van de tsaar en zijn gezin zijn ingeraamd en staan aan alle kanten rond de kerk opgesteld. Daarbij hoor je buiten al de muziek en het gezang van het kerkkoor binnen.
Eenmaal binnen komen we eerst in een soort van souvenirruimte, waar je van allerlei prullaria kunt kopen. Als we later via een trap naar boven lopen, komen we in de kerk zelf, waar op dat moment een dienst plaatsvindt. De kerk is niet abnormaal groot, maar omdat er geen banken in staan is er voldoende ruimte. De mensen staan met het gezicht naar de prachtige ikonen die voorin zijn opgehangen. De wand is er helemaal mee bedekt. Ik zie dat in deze wand ook links en rechts deuren zitten wanneer een van de deuren open gaat. Er komt een man in priestergewaad uit, die elders een kleed gaat halen en een loper. Beiden worden uitgelegd en dan komen er twee andere priesters uit de eerder genoemde deur. Het zijn orthodoxe priesters, met baard en paardenstaart, Russischer kan het bijna niet voor mijn gevoel. Ze gaan op de loper staan en beginnen dan om de beurt te zingen. Zware basstemmen wisselen elkaar af. Diep onder de indruk sta ik daar. Ik versta de tekst niet, maar hoor wel de namen van de vermoorde familie. De bezoekers buigen vele malen en slaan regelmatig een kruisteken. Dat doen ze net andersom dan ik vroeger geleerd heb, met de rechterhand éérst op de rechterschouder in plaats van de linker. Sommigen lopen naar voren en kussen het icoon dat daar op een standaard staat. Ik twijfel of ik mee moet buigen, het voelt zo raar om te doen, maar het voelt ook raar, bijna als een voyeur, om alleen maar te staan kijken. Ik sla een kruisteken, maar geneer me tegelijkertijd een beetje. Daarom besluit ik om alleen maar te kijken, nog steeds diep onder de indruk. Wel een half uur staan we daar, voordat we weer naar buiten gaan. Henk heeft een boek gekocht, in het Duits geschreven, over de tsarenfamilie.

21 september: musea van Jekaterinenburg

De stad is mooi om te zien en heeft veel verschillende bouwstijlen, van oud Russisch tot heel modern westers. Aan de mensen en hun gedrag zie je ook direct dat we in een grotere stad zijn. Ze zijn veel westerser gekleed, er zijn veel uitingen van kunst, er is graffiti op muren, er zijn straatmuzikanten en er wordt volop geskatet op de daarvoor speciaal gemarkeerde skate-paden en daarbuiten.
We besluiten vandaag om een aantal musea te bezoeken, om zo wat meer te leren over Rusland en zijn geschiedenis. Henk wil graag naar het museum van de geschiedenis van de Russische spoorwegen. Wanneer we aan een dame in de bus de weg vragen, horen we dat op de plek, die we op onze kaart aanwijzen, geen museum is. Na het uitstappen gebaart ze ons mee te komen en ze brengt ons naar het museum voor fijne en moderne kunsten in het centrum. Dat is ook interessant om te zien. De dames, die hier als suppoost werken, zijn enthousiast als ze horen waar we vandaan komen. Iedere zaal heeft zijn eigen suppoost en het gaat als een lopend vuurtje dat er Nederlanders zijn.
Kom, gebaren ze, kom eens kijken wat we hebben! En dan leiden ze ons naar werken van diverse oude Nederlandse meesters uit de 17e eeuw waar ik nooit van heb gehoord, maar die wel prachtig konden schilderen. Ook werken van de school van Rembrandt, wie had dat ooit gedacht dat we dat hier zouden zien. Verder zien we aardewerk, porselein, beeldjes en zilveren sieraden met halfedelstenen van de afgelopen 30 jaar. Zelfs kunst van amateurs, schilderijtjes gemaakt van stukjes stof, zijn hier tentoongesteld.

Dan gaan we een hapje eten en besluiten we het museum te bezoeken van een beroemd huis uit deze stad. Dit huis heeft vele functies gehad, waaronder huisvesting en theater. De tentoonstelling bestaat uit drie delen: het theaterdeel, het deel van restanten van de bewoning en de geschiedenis van de stad, met foto’s van 100 jaar geleden en van nu. Dit alles ook weer reuze interessant, het theaterdeel is vooral erg leuk en we worden door de enthousiaste suppoost zelfs in kostuum gehesen voor de foto. De achtergrond van het podium, waarop we plaats moeten nemen, is een reproductie van een werk van Pieter Breughel.

Dan besluiten we toch richting treinmuseum te lopen. Als de toeristische kaart vermeldt dat het er is, dan zal het toch wel kloppen? Het museum is gelegen naast het station, het is makkelijk te vinden en we worden vriendelijk begroet. We kunnen doorlopen, de toegang is vrij, als we maar niets aanraken, wordt ons verteld. De tentoonstelling is niet zo groot maar wel leuk om te zien. Vooral voor Henk, die vindt de techniek interessant en bekijkt alles met andere ogen dan ik doe.
Als we al weer naar buiten willen, komt er een dame op ons af die op dwingende toon gebaart dat ze een foto van ons zal maken. We gehoorzamen braaf, en poseren zoals ze ons voorstelt. Dat is echter niet voldoende. Kom, gebaart ze, hier staan. En dan poseren we weer zoals ze voorstelt. Nog een keer, nu hier naartoe, ga zitten, jij er naast, weer een foto. Kom, verder, nog een foto. Op deze manier lopen we weer langs de hele tentoonstelling, van achter naar voren, op alle leuke plekken moeten we staan en waar we niets aan mochten raken, moeten we nu wel van alles vasthouden. Op deze manier maakt ze wel twintig foto’s. Gniffelend gehoorzamen we. We staan iedere keer weer versteld van de spontaniteit en de mentaliteit van de mensen die we overal toevallig tegen komen.

Hierna bezoeken we nog even het station. Een trein staat juist op het punt te vertrekken. Het is de trans Siberië expres, die exact op Moskou-tijd rijdt. Het is hier in Jekaterinenburg inmiddels half vijf in de middag, de klok van het station staat op half drie, Moskou-tijd. Nog een leuk detail van dit station: er staat een boog van een poort, waarop staat: Azie – Jekaterinenburg – Europa. Hier is dus de grens tussen twee continenten. Ik ga er onder staan, precies op de grens, en wijs naar boven. Henk maakt een foto.

Dan krijgen we een sms van Radboud. Hij is hier in de stad, samen met Fons, Arend, Roy, Berthus, Jos en Maria. We maken een afspraak om samen te eten en het is leuk elkaar weer te zien. We vertellen elkaar onze belevenissen. Een aantal van de oorspronkelijke groep is al doorgereden, dit zijn de mensen met een hond, met een hond in de stad en in een hotel is niet zo handig.
Joost en Marian zijn naar het zuiden afgezakt om via de Krim terug te rijden, zij hebben de tijd en trekken nu hun eigen plan.
Sommigen gaan hierna naar zoetjes aan huis. Berthus heeft nog een afspraak in Ufa en zal daar nog twee weken blijven. Joan is alleen op pad, en is nog niet zo ver als wij. Kor en Gretha staan met hun kapotte auto nu in Ufa en wachten op onderdelen. Zij hebben een auto gehuurd en verkennen de omgeving.
Wat een verschillende situaties allemaal. Leuk om te zien dat de groep zich zo makkelijk aanpast, opsplitst in groepjes en sub-groepjes en dat iedereen zonder problemen (behalve Kor en Gretha dan) zijn eigen plan kan trekken. Van het oorspronkelijke plan om samen te rijden is vrijwel niets terecht gekomen, maar mijn indruk is dat iedereen toch een geweldige reis heeft gehad, tot nu toe.

Wij gaan morgen naar Goldorevski, waar we twee jaar geleden kennis hebben gemaakt met Lydia en Sergei, hun twee zonen Tola en Vitja en waar we via Lydia ook Olga met haar kinderen (Liza en Sacha) hebben leren kennen. Olga is lerares Engels op een middelbare school en zij kon al onze gesprekken vertalen destijds. We hopen iedereen morgen weer te treffen. Ik heb wel een brief gestuurd om te vertellen dat we zouden komen, maar ik wist niet exact welke datum, dus verder is alles een verrassing.

22 september: welkom in Goldorevski

Tola staat al buiten, als we het veldje naast het huis oprijden. Je ziet de opwinding aan zijn gebaren en de manier waarop hij in de telefoon praat. Hij zwaait met zijn armen, ‘kom hier staan met de auto’, en gebaart dat hij zijn vader heeft gebeld dat we er zijn. Het is duidelijk dat de brief is aangekomen en dat ze zich op onze komst hebben verheugd. Vijf minuten later komt Sergei aangereden, begroet ons zeer hartelijk, slaat Henk meerdere malen op de schouder en neemt mij in zijn armen. Hij gebaart dat we mee moeten, het bos in. Hij laadt een grote pan, hout en nog wat andere spullen in zijn autootje en rijdt voor, wij volgen met de Bigfoot.
Na een kort stukje rijden komen we bij een open plek waar we Lydia zien staan met een grote grijns op haar gezicht. Wat een warm welkom! Het is zaterdagmiddag, er zijn vrienden van Sergei en Lydia en ze zijn van plan samen te eten hier in het bos. Wij komen op een zeer gunstig moment!
Het duurt even voor we elkaar begrijpen, zo met handen, voeten, twee woorden Duits en Engels en een zakwoordenboekje, maar ach, we hebben de tijd en met een slok Wodka op lukt het beter.

Later die dag zijn we bij Lydia en Sergei thuis en gaat Henk met Tola de sauna, de ‘banja’ in. Iedere Rus heeft een banja, een vervanging voor een badkamer. De banja bestaat uit een houten hok achter het huis en wordt met hout warm gestookt. Daarin een vat (oud olievat, half doorgesneden) gevuld met water, en dan maar wassen en badderen. Je masseert elkaar door elkaar met een bosje berkentakjes op de rug te slaan, dat stimuleert de bloedsomloop en moet een prettig gevoel zijn. Ik voel er niets voor, mij te warm, zo’n banja, maar Henk vindt het heerlijk.
Morgen gaan we weer iets leuks doen, belooft men ons.

23 september: Kungur Ice cave en kerk

Om negen uur ’s morgens zitten we aan de thee in het kleine keukentje van Lydia. In dit huisje wonen vijf mensen; de moeder van Lydia woont hier bij in sinds november van vorig jaar. Ze is 72, klein en krom, lacht veel maar gaat alle drukte een beetje uit de weg. Ze heeft de kamer gekregen waar vorige keer de twee jongens sliepen, de kamer naast de keuken. De afscheiding is een blauw gordijn. De jongens slapen sinds de komst van hun ‘baboesjka’ bij hun ouders in de slaapkamer, in een tweepersoons bed. Sergei en Lydia slapen op de bedbank, die overdag ingeklapt kan worden en dan een bank is. Dan is er nog loopruimte en kun je tv kijken.
Lydia vertelt dat het plan is, dat we met Sergei en Tola naar Kungur gaan. Dat is een kleine stad hier iets verderop, waar ze een prachtige grot hebben, de z.g. ice cave. Lydia blijft thuis om voor het eten te zorgen en een deel van de huishouding te doen. Ze werkt hele dagen als handwerklerares op school en heeft daar door de week weinig tijd voor. Later hoor ik dat deze grotten bij de mooiste acht van de wereld horen. Of van Rusland, zover heb ik het niet begrepen. De temperatuur in deze grot varieert van -3 tot +5 graden. Er is zelfs een poel waar kleine garnaaltjes van ongeveer 1 cm lang, in het koude water leven.
Het eerste deel van de rondleiding is erg indrukwekkend, de wanden zijn bedekt met prachtige ijskristallen en door de witte kleur ziet het er schitterend uit, letterlijk en figuurlijk. Verder in de grot stijgt de temperatuur boven het vriespunt en is de betovering weg, helaas. Tola let goed op ons, hij wijst ons op gladde vloeren of laaghangende plafonds. “Getjie, Genk, watch out”.

Dan gaan we naar een kerk, ongeveer 50 kilometer verderop. Wederom veel souvenirs, in een kerk in aanbouw. Maar het geheel is mooi om te zien, ik steek een kaarsje op bij Maria en we bekijken de vele afbeeldingen die in de kerk hangen. We drinken heilig water dat een monnik tapt uit een kraan, waar een kruis aan is bevestigd. Voorlopig zijn we gezegend, denk ik.

We eten in een eetgelegenheid, die voor mij weer typisch Russisch aandoet. Mensen staan geduldig in een lange rij te wachten voor de balie. Er is weinig keuze; tomatensalade of aardappelsalade, twee soorten vlees, rijst of macaroni. Een waterige tomatensaus en thee. Er is ook vruchtensap, maar dat is duur, vergeleken bij de rest. Bijna iedereen drinkt hier thee bij zijn maaltijd.
We lopen met ons dienblad naar de eenvoudige houten tafels en banken en laten het ons smaken, het is inmiddels drie uur en sinds ons eigen ontbijt van Brinta pap en de thee hebben we niets meer gehad.

Als we weer bij het huis van Lydia komen, is ze pasteitjes aan het bakken. Ik ben helaas de Russische naam vergeten, maar ze smaken heerlijk! We krijgen ook soep, ‘borsj’, en eten tot we echt niets meer willen.
Dan heeft Lydia eindelijk contact met Olga, de lerares Engels, die dit weekend naar haar moeder was om te helpen de aardappels te rooien. In het dorp van de moeder van Olga is geen contact met een mobiele telefoon, maar nu is Olga weer thuis.
Olga vraagt of we morgen weer op school willen komen, net als twee jaar geleden, om bij de Engelse les vragen van leerlingen te beantwoorden. Natuurlijk doen we dat!

24 september: op school

We melden ons om tien uur op school en worden hartelijk welkom geheten door Olga. Direct al worden we omringd door tientallen kinderen, die natuurlijk nieuwsgierig zijn naar die twee lange vreemdelingen. We vallen midden in de les, en Olga past haar les aan door de leerlingen te stimuleren vragen te stellen in het Engels. Dit was twee jaar geleden nog een probleem, de kinderen durfden geen Engels te spreken maar nu valt me op dat deze kinderen volop vragen hebben. Als ze niet weten hoe ze de vraag moeten stellen, dan souffleert Olga. Waar we vandaan komen, of we kinderen hebben, hoe oud we zijn, of we kunnen zwemmen, of we van Russisch eten houden, we beantwoorden van allerlei vragen. Henk haalt zelfs de kaart van Rusland uit de Bigfoot om de route aan te geven die we gereden hebben.

De volgende les verloopt vrijwel hetzelfde. Andere kinderen, dezelfde vragen, gegiechel van meisjes, stoere jongens, het is leuk om hier in de klas te zijn. Wij genieten er van, de kinderen vinden het prachtig dat de les anders loopt dan normaal.
Als we later weer in de Bigfoot zitten, die naast de school staat, is het middagpauze en worden we bestormd door vele leerlingen die graag een kijkje in onze auto willen nemen. Uiteindelijk staan er zo veel bij de auto, dat we ze in groepjes binnenlaten. Niet meer dan acht tegelijk, uitleggen: tafel, bed, koken, kasten, douche, toilet, en dan de volgende groep. Henk deelt af en toe een petje uit, we moeten handtekeningen zetten, het wordt pas echt te gortig als een leraar zijn leerlingen moet komen halen omdat de volgende les weer gaat beginnen. Eindelijk rust. Hetzelfde tafereel herhaalt zich als het twee uur is. Olga is klaar met lesgeven en we zullen met haar en haar twee kinderen naar haar huis rijden, acht kilometer verder. We moeten de kinderen bijna wegslaan, zo enthousiast zijn ze nu aan het vragen en vertellen. Het is een hele belevenis, zowel voor hen als voor ons!