Terug naar huis

Maandag 20 september 2010.
Terug naar huis
We staan bij de grens tussen Mongolië en Rusland en net als op de heenreis kost dat weer veel tijd. Ik maak dus van de gelegenheid gebruik om even het verhaal van onze reis verder te schrijven. Ik schreef in het vorige stukje al dat we iets te vieren hadden, en dat is dat Henk en ik elkaar nu 2 jaar geleden leerden kennen. Wat gaat de tijd snel als je zo terugkijkt. En dan doel ik niet alleen op de afgelopen twee jaar, maar ook de afgelopen drie weken hier zijn omgevlogen. Gisteren waren we al aardig dicht bij de grens, en zouden we een dag in Ulgli verblijven. Toen we daar waren aangekomen, wilde ik eerst naar een internetcafé om het verhaal on line te zetten. Onderweg daar naartoe sprak Eddy een toerist aan: “Hey, remember me?”. Het bleek een Duitse jongedame, die hij eerder in Ulaan Baatar had ontmoet. Zij was samen met 4 franse toeristen op weg naar het Eagle festival, dat ergens in een klein dorpje 25 km verder gehouden zou worden. Een festival? Leuk! En om een lang verhaal kort te houden: we hebben internet uitgesteld, de mensen achter in de Bigfoot gezet en zijn samen op weg gegaan naar dat festival.
Dat bleek een goede beslissing te zijn. Een maal per jaar wordt dit festival gehouden en het is een soort competitie tussen de mensen uit de omgeving die adelaars houden voor de jacht. De adelaars moeten nu een stuk bont grijpen dat een ruiter op zijn paard voorttrekt. Daarnaast zijn er nog races met kamelen en behendigheidswedstrijden te paard. Dit alles met veel traditionele kleding, veel Mongools eten en mooie spullen die te koop worden aangeboden. Voor de bevolking is dit festival gratis toegankelijk, toeristen betalen 15 dollar per persoon. Eddy wist echter 5 dollar p.p. korting te bedingen omdat hij ons als grote groep (we waren nu immers met 8 toeristen) hier naar toe had gebracht.
We hebben ons wel vermaakt op dat festival. Er was genoeg te zien, het eten was goed, er was veel te fotograferen en het zonnetje was lekker warm. Zo rond een uur of 3 was het afgelopen en zijn we teruggereden naar Ulgli. De franse toeristen gingen met ons mee terug en vonden het leuk om ons een drankje aan te bieden in ruil voor de lift die ze gekregen hadden. Omdat het zo gezellig was zijn we daarna met zijn allen uit gaan eten in een plaatselijk restaurant, waar we voor ongeveer 3 euro p.p. een maaltijd hadden. Wat een onverwachte leuke dag weer! En zo kwam onze vakantie voor mijn gevoel prachtig tot een eind. Althans het Mongoolse deel.
Vandaag staan we dus al vroeg bij de grens. We hebben zojuist afscheid genomen van Eddy en hebben nu ruim 2 weken Rusland voor de boeg. Voorlopig zijn we met z’n drieën: Alex, Henk en ik. Via sms hebben we begrepen dat de anderen morgen de grens willen passeren. Omdat ze sneller zijn zullen ze ons wel ergens inhalen en wellicht dat Alex zich dan weer bij hen aansluit, omdat hij op 4 oktober weer aan het werk moet.
Ondertussen zijn we sinds het begin van dit verhaal ongeveer 25 meter en één formulier verder, dus het zal nog wel even duren. Ik geloof dat ik maar een potje ga patiencen op de computer…

Donderdag 23 september 2010
Wetenswaardigheden:
Ik heb Eddy, onze gids, heel wat vragen gesteld. Omdat hij ook uit een nomadenfamilie komt, wist hij overal wel antwoord op.
- Mongolen zijn heel beleefd, slaan alles af maar dat is voor de vorm, ze bedoelen eigenlijk dat ze wel (koffie, koek) willen. Dus je moet blijven aandringen, ook uit beleefdheid. Gelukkig hebben we dat Eddy snel kunnen afleren en gaf hij gewoon aan wat hij wilde.
- Jonge mensen leren hun partner vaak kennen tijdens de 2 belangrijkste feestdagen: een in de winter en een in de zomer. Tijdens deze dagen bezoekt men familieleden en gaat iedereen terug naar de plaats waar hij oorspronkelijk vandaan komt.
- Wanneer een stel huwelijksplannen heeft, zorgen de ouders van de jongen voor 80% van de uitzet (waaronder ook een ger), de ouders van het meisje voor de rest.
- Nomaden leven vrij geïsoleerd, maar vaak staan er meerdere gers bijeen, waarin familieleden wonen. In de meeste gevallen gaat het jonge stel bij de ouders van de man wonen, wel in hun eigen ger maar naast die van de ouders.
- Een nomadengezin heeft tegenwoordig slechts 2 of 3 kinderen, vroeger waren dat er meer. Ze doen hier dus aan geboortebeperking, maar hoe, dat werd me niet duidelijk.
- Er is geen zwangerschapscontrole en geen kraamzorg. Familieleden helpen bij de bevalling en zorgen er voor dat de aanstaande moeder tijdens de laatste weken van de zwangerschap niet alleen is. Volgens Eddy gaat dat meestal goed, ‘we can do that’.
- Een baby is meestal snel zindelijk en draagt alleen tijdens koude winterdagen een luier, en dan nog alleen buiten. Verder draagt de baby een broekje zonder kruis of helemaal geen broekje. De moeders gaan met regelmaat met de baby naar buiten en proberen dan het kind te laten plassen of poepen.
- Nomaden weten in welke regio ze verblijven en weten dus ook naar welke arts ze kunnen gaan. Een nomadenfamilie verhuist 2 tot 4 maal per jaar, zo kun je dus ook 4 keer per jaar een andere huisarts hebben.
- Water haalt men uit de rivier, dit gebruikt men ook als drinkwater.
- Wanneer de winter nadert, trekken veel nomaden naar de stad, waar ze ook een vaste verblijfsplek hebben. Op dit terrein staat vaak ook een soort huis, maar hierin woont men niet, dit is vaak extra slaapruimte, een washok, en opslagruimte.
- Wanneer nomaden in de winter in het veld blijven, hebben ze een extra tentdoek, soms zelfs wel 2, om over de ger te leggen tegen de kou.
- In de winter kan de temperatuur dalen tot wel 30 graden onder nul. Afgelopen winter was het extreem koud, tot wel -40 graden.
- Voor de winter zorgen de vrouwen voor een voorraad voedsel waaronder gedroogd vlees en koekjes van schapenmelk.
- De kachel brandt in vele gevallen op gedroogde koeien- en paardenmest. Deze gedroogde bolussen liggen in een mand naast de kachel.


Vrijdag 24 september 2010
Gisteren hebben we afscheid genomen van Alex. Na de grens met Rusland hebben we nog een aantal dagen samen gereden, tot bij Isjim. Omdat hij op 4 oktober weer moet werken nam hij de snelste route terug en wij wilden graag een andere route rijden dan op de heenweg. De 4 andere reizigers, die het laatste deel van de route zonder ons, maar met behulp van de Ozzy Explorer hebben afgelegd, waren ergens in de buurt. We kwamen ze namelijk dagelijks wel een keer tegen; of ze reden ons voorbij, of wij reden hen voorbij als zij al kamp hadden gemaakt. Alex had dagelijks contact met de anderen en ik weet dat hij zich inmiddels weer bij hen heeft aangesloten. Het was wel even een ander gevoel om weer met zijn tweeën te rijden, nadat we een tijd samen met Alex en Eddy hadden opgetrokken, maar het voelde ook wel weer goed. Alex, veilige terugreis en bedankt voor alles!
Vanavond hebben we ons bivak gemaakt in een klein dorpje in de buurt van Kyhryp (zo schrijf je dat ongeveer in Russische letters), wat uitgesproken wordt als Koengoer. We hadden al snel veel bekijks; de jongens uit het dorp kwam een kijkje nemen bij onze wel heel bijzondere auto. Nog geen uur later hadden we al 3 liter verse melk gekregen, een stuk of 10 verse eieren, was er een tolk opgetrommeld en mochten we in de sauna van de familie naast wiens huis we ons kamp hadden gemaakt. Omdat we in eerste instantie niets van het verhaal begrepen (de tolk was toen nog niet gearriveerd) mochten we een kijkje nemen in de ‘sauna’: een klein, gammel houten schuurtje naast het huis, met twee vertrekken: eentje om je om te kleden en waar het vuur werd opgestookt, de andere ruimte was het ‘hete deel’ en daar stonden twee houten bankjes, een emmer en wat andere dingen, waaronder ook de bosjes berkentakken die ze hier veel langs de kant van de weg verkopen.
Die sauna hebben we toch maar overgeslagen want het duurde 2 uur om de boel op te stoken, maar de komst van de tolk was erg prettig. Ze heet Olga, is lerares Engels van de basisschool in het dorp en al snel zaten we met haar en met de vrouw van de verse melk, genaamd Lidija, aan de Hollandse koffie in de Bigfoot. Ze bracht voor ons nog een beschilderd stenen ei mee, een souvenir hier uit de buurt en een armbandje van zirconica. Wel leuk om zo wat meer te horen over het leven hier en ook leuk om de vragen te beantwoorden die ze ons stelden.
En nu moeten we morgenvroeg klaar staan omdat we om 8 uur opgehaald worden om naar school te gaan zodat we even op internet kunnen en mogen we ook even een kijkje nemen in de klas van onze tolk. Het is vanavond al allemaal telefonisch geregeld met de hoofdonderwijzer. Verder begreep ik dat Lidija morgen voor ons gaat koken (borjs en een ander traditioneel gerecht) en dat Olga ons de ijsgrotten wil laten zien die hier in de buurt zijn. Dus gaan we over op plan B en we zien wel wat de dag ons gaat brengen.
Als je naar de huizen hier in het dorp kijkt dan zie je de armoede er van af stralen. Alles is oud, kapot, versleten. Lidija woont met man en zonen in een houten huisje, dat bestaat uit een keuken, twee slaapkamers en een klompenhok. Zze heeft 2 koeien, 8 schapen en 10 kippen. De dagopbrengst van één koe heeft ze aan ons gegeven. Achter het huis is een moestuintje, waarin veel grote witte kolen staan. Binnen in huis hangen de uien naast het fornuis, de tomaten staan in een krat onder de keukentafel. De 2 zonen van Lidija hebben geen werk, dat is er gewoonweg niet. Ze heeft geen aansluiting op het gas omdat ze dat niet kan betalen. In de winterdag moeten ze de boel warm houden met een houtkachel. Vroeger, in de tijd van het communisme, stond hier bij het dorp een staatsboerderij. Daar werden koeien gehouden en verkocht men de kalveren en melk en werd er ook kaas gemaakt. Toen had iedereen werk, en was er geen armoede. Sinds de nieuwe regering er is, zo ongeveer 10 of 15 jaar geleden, werd de staatsboerderij echter gesloten en de gebouwen werden vernield. De restanten staan er nog, als bewijs van vroegere rijkdom. Het ziet er echter allemaal erg triest uit.
Het is ongelooflijk hoe vriendelijk deze mensen zijn, ondanks hun armoede en ellende. Ik voel me bijna schuldig als ik de melk en de eieren aanneem. Maar weigeren zou vast heel onbeleefd zijn. Dus morgenochtend eten we Brinta, gemaakt met verse volle melk, zo van de koe.

Zaterdag 25 september
We stonden om 8 uur klaar en ook Lidija was inmiddels gearriveerd om ons naar school te begeleiden. Op zaterdag gaat de jeugd hier tot onze verbazing gewoon naar school, zowel naar de middelbare als naar de basisschool. (Later hoor ik dat de kinderen hier 3 maanden zomervakantie hebben, dat verklaart dit natuurlijk.) Helaas was de lerares, die de sleutel tot het internetlokaal in bezit heeft, ziek. Dus voor ons geen internet, maar we zijn wel het onderwerp van de Engelse les! Olga wilde ons graag voor in de klas hebben zodat de leerlingen allerlei vragen aan ons konden stellen. En daar zaten we dan, voor een stuk of 25 Russische jongeren die eigenlijk het Engels nog maar erg slecht beheersen. Ze stelden de vragen voornamelijk in het Russisch, waarschijnlijk bang om iets verkeerd te zeggen. De vragen werden door Olga voor ons vertaald en wij probeerden zo goed mogelijk antwoord te geven. Ik denk dat die kinderen nu een wonderlijk beeld hebben van Nederland: wij hebben n.a.v. de diverse vragen uitgelegd dat het een erg klein land is waar veel mensen wonen, dat het deels onder de zeespiegel ligt, dat Nederlanders diverse talen spreken, dat we betalen met de Euro, dat we veel bloemen kweken in ons land en dat er een Nederlandse firma was die de gezonken onderzeeër uit Rusland heeft weten te bergen. Amsterdam bestaat uit grachten en iedereen vaart daar van de ene plek naar de andere (denken ze nu dat het op Venetië lijkt?) en we hadden ooit een vuurwerkramp in Enschede. Ook weten ze nu dat Henk wel van voetbal houdt en ik niet, dat we Russen aardige mensen vinden en dat het goed is dat ze Engels leren, zodat ze met toeristen kunnen praten. Gelukkig ging toen de bel en mochten we gaan! Ik had het er warm van. Die kinderen zullen het ook nog wel warm krijgen, want het huiswerk is: schrijf een brief aan Henk en Hetty!
Lidija heeft ons daarna de hele school laten zien en in ieder lokaal moesten we een kijkje nemen, of er nu les werd gegeven of niet. Dus we kwamen weer heel wat kinderen van de Engelse les van Olga tegen, die lachten en dapper ‘hello’ en’ goodbye’ riepen. Ook kregen we het ‘museum’ van de school te zien, een afgesloten ruimte met allerlei gebruiksvoorwerpen uit vroegere tijden. In de pauze tussen les 3 en 4 kregen we thee en een broodje in de kantine, net als alle andere kinderen van de school en toen ging het weer huiswaarts.
Straks is de sauna warm, heeft Lidija de soep klaar en later in de middag gaan we naar de beroemde IJsgrotten. Als het aan deze mensen ligt, maken ze voor ons een programma van 3 dagen, maar we hebben zeer beslist gezegd dat we morgen weer verder willen rijden. Het zal me benieuwen of ons dat ook gaat lukken, met deze hartelijke mensen…

Zondag 26 september
We worden weer wakker in Goldurevski, naast het huis van Lidija en Sergei. Ik zie er nog geen licht branden, maar wellicht slapen ze op zondag uit. Lidija vertelde gisteren dat ze altijd om 6 uur opstaat om de koeien te melken.
Wat een leuke dag was het gisteren. Bovendien was het wel goed om even een rustdag te hebben. Het tempo van gisteren lag erg laag. Er waren vele plannen, maar toen we tussen de middag aan de soep en de pannenkoeken zaten vertelde Sergei dat hij eerst onze reserveband wilde repareren. Sergei heeft een bandenreparatiebedrijf en bij het bekijken van onze Bigfoot had hij gezien dat er geen lucht in de reserveband zat. Waarschijnlijk is dat gekomen door het losdraaien van het ventieldopje, dat we weer nodig hadden als voorbeeld omdat de ventieldopjes van de 4 wielen van de auto verdwenen waren (gepikt door een stel kwajongens?). Kortom, de lucht was er uit en er is wel even wat professionele hulp bij nodig om een tubeless band weer vol lucht te krijgen. Dus Sergei wilde dat als eerste doen, voordat we in de ‘Banja’ gingen, de sauna dus. En hij drong zo aan, dat Henk niets anders kon doen dan meegaan naar zijn bedrijf.
Daarna gingen Henk en ik samen de Banja in, en toen we daar weer uitkwamen was het half 4. IJsgrotten? Nee, nu niet meer. Dan een kerk bezoeken? Deze mensen wilden ons echt van alles laten zien, maar gezien het tijdstip hebben we besloten dat het genoeg was voor deze zaterdag en dat we gezellig aan de borrel gingen. En omdat Olga er nog steeds was, konden we toch een heel gesprek houden en kwamen we van alles te weten over het leven in Rusland. Om 6 uur vertrokken we richting Bigfoot, ik had nog een boek gekregen over de ijsgrotten en Henk kreeg een paar wollen sokken die Lidija had gebreid van de wol van hun eigen schapen. Nu is het wel genoeg geweest, te veel cadeaus voelt niet meer prettig, al heb ik een donkerbruin vermoeden dat we nog een aantal liters melk krijgen als we straks om 08.00 uur vertrekken.

Maandag 27 september 2010
Tijd zat?
Gisteren vertrokken we om 08.00 uur, dat weet ik zeker. We hebben immers samen met Lidija en Olga op het horloge gekeken, en onze klokjes stonden gelijk.
Vanmorgen werd ik om 07.00 uur wakker van de wekker, maar toen we wilden vertrekken viel het op dat het nog wel erg donker was. Nu is het zo dat we op de heenreis met de tijd meegingen en daarom regelmatig ons horloge een uur vooruit moesten zetten. Gisteren reden we ruim 600 km op de terugreis , dus ik zei tegen Henk: “De klok moet verzet worden, hoe laat zou het zijn?”
Als je oplet onderweg, dan weet je in welke plaats je zit, maar er staat nergens een bordje dat je de tijd moet verzetten. Uiteindelijk zagen we bij een benzinestation dat het twee uur vroeger was dan we dachten. Ben ik dus om 5 uur opgestaan, en dat in de vakantie….maar we hebben wel tijd zat, onze dag duurt vandaag 26 uur.