Over elfen en voet op Amerikaanse bodem

Vervolg 5 mei

“Kom”, gebaart de eigenaar van Bryggjan, “we gaan met mijn auto”.
Snel ruim ik de computer op waarop ik zojuist onze site heb bijgewerkt. We nemen onze jassen mee en volgen onze nieuwe gids. In een grote Amerikaanse auto met 4-wiel aandrijving komt hij voorgereden. We stappen in, Henk met zijn lange benen voorin, en ik daar achter.
In goed Engels legt hij ons het volgende uit:

Veel mensen hier op IJsland geloven in elfen. Ze noemen ze ook wel ‘het verborgen volk’. Sommigen hebben er wel eens eentje gezien, maar hijzelf nog nooit. Het is geen probleem als je er niet in gelooft, als je ze maar niet verjaagt…. Er is hier in Grindavik in de haven een firma, die met een groot aantal boten op zee vaart. Deze firma bestaat al heel lang. De man die de firma heeft opgericht, had zijn oog laten vallen op een plekje in de haven. Daar wilde hij zijn loods bouwen. Deze loods kwam precies naast een ‘elfenheuvel’. Later, toen het bedrijf groeide en de man wilde uitbreiden, moest dat dus naar de andere kant, want de elfenheuvel moest intact blijven. Nog later is er weer een loods bijgebouwd, aan de overkant, want de elfenheuvel….juist, die moest blijven staan. Er is inmiddels een soort van muurtje omheen gebouwd, zodat de heuvel niet per ongeluk ‘geramd’ kan worden door een onoplettende vorkheftruck-chauffeur. Want het verborgen volk verjagen, dat brengt ongeluk. Inmiddels is de zoon van de oprichter eigenaar van het bedrijf, maar denk maar niet dat de sta-in-de-weg opgeruimd mag worden. De firma doet het prima, en dat wil iedereen zo houden. Het bedrijf kent nauwelijks tegenslag, de boten komen altijd weer ongeschonden terug in de haven. Op één keer na, toen was het ernstig noodweer. Veel schepen hebben in die nacht averij opgelopen en vele vissers zijn op zee gebleven. Echter niet de vissers van deze firma. Ondanks de forse schade aan de boot is de bemanning ongedeerd terug gekomen. Dankzij de elfen. Omdat zij de elfen beschermen, beschermen de elfen de firma.

Al pratende rijdt onze gids rustig naar de plek die hij ons aan wil wijzen. Daar zien we inderdaad tussen drie grote loodsen in de mysterieuze rots. Ik geloof wel in elfen! Ik wil dit soort mystieke verhalen graag geloven. Als ik later wat op internet Google, zie ik zelfs dat er hele wegen voor worden omgelegd, alleen al om zo’n elfenheuvel niet te verstoren. De plek die wij vandaag gezien hebben staat niet op de kaart, wordt niet aangegeven door een bord of iets dergelijks. De mensen van deze firma geloven hier in, vertelt onze gids, en hebben de heuvel niet in tact gehouden om aan toeristen te laten zien. Nee, de heuvel staat er omdat er een elfenvolk woont, en die verjagen betekent ongeluk.

Mooi, zo’n verhaal. Heerlijk, zo’n man van een koffiehuis in de haven die de moeite wil nemen ons dit te laten zien. “Als we dan toch onderweg zijn”, zegt hij, “dan laat hij ons meteen maar even wat meer uit de buurt zien.” En dan rijden we van de haven weg, langs een visverwerkend bedrijf waarvan hij ons de geschiedenis vertelt. Naar de oude haven, die niet meer in gebruik is. Hij wijst ons de bakens, waar de schepen vroeger de koers op uitzetten om in de haven te komen. Hij wil ons nog meer laten zien en dan komen we bij een oud scheepswrak. Het is de achterkant van een schip, dat ooit in een hevig noodweer is vergaan. Dit deel is door de zee helemaal hierheen gesleurd. We rijden verder, en na ruim 200 meter wijst hij ons het andere deel van het schip. “Zo’n kracht heeft de zee,” zegt hij. “Daar valt niet mee te spotten.”

Verder, naar de oude vuurtoren. Vandaar naar een andere plaats waar restanten liggen van een vroeger vergaan schip. “Alle zeelui verdronken, allemaal van hier. Zestien mannen, kun je nagaan wat dat voor de bevolking hier betekende.”
Hij zit op zijn praatstoel en heeft aan ons gewillige luisteraars. We hangen aan zijn lippen. Hij laat ons ook nog de groene energiecentrale zien die bij de ‘Blue Lagoon’ staat en legt uit dat 90% van de huizen op IJsland verwarmd worden met warm water. Dit water is niet het water uit de geisers, dat bevat namelijk te veel mineralen en daar gaat de apparatuur van stuk. Daarom wordt koud water verwarmd met het warme water van de geisers, en dit water kan wel in het systeem gepompt worden. We hadden ons al afgevraagd hoe dat hier werkt, want we zien nergens schoorstenen op het dak. Nu weten we het dus. Alle elektriciteit wordt opgewekt door waterkrachtcentrales en door stoomturbines van de geisers. De kosten voor energie per huishouden zijn ongeveer de helft van de kosten die we in Nederland hebben. Hij wijst ons de leidingen waar het water doorheen loopt, wijst op een kas waar men experimenteert met gewassen die gebruikt worden voor chemische producten, wijst op het bedrijf van Carbon Recycling International en zegt dat we dat maar op internet moeten opzoeken, hij kan het niet in het Engels uitleggen wat daar gebeurt. Hij vertelt zijn mening over de crisis in 2008, over de situatie met Ice-safe en hoe hij daar tegen aankijkt. Dan belt zijn dochter, “Ja, jeg kommer, et par minutter”.

Dat versta ik. We gaan weer terug. Al met al zijn we volgens mij wel een uur onderweg geweest. Ook onze gastheer heeft genoten, merken we. Als we ons weer in het café installeren, horen we dat daar vanmiddag een film wordt gedraaid. Het is een film over de oudste dame van Grindavik. Een neef van deze dame, een beroemd filmregisseur, heeft de film gemaakt. Morgen viert zij het feit dat ze 101 jaar oud wordt. Ze kan er helaas niet bij zijn, want vorige week is ze opgenomen in het ziekenhuis.
Wij blijven. Dit wil ik ook nog wel zien. Dit zijn de mooiste dingen om mee te maken. Het kleine lokaaltje loopt snel vol met plaatselijke IJslanders en de mensen achter de bar kunnen de drukte niet echt aan. Aan zoveel klanten zijn ze niet gewend. Helaas valt de film wat tegen. Dat we het niet zouden verstaan, had ik verwacht. Het is echter meer een interview met de oude dame, dan dat het een documentaire is. Bovendien is de filmkwaliteit erg amateuristisch, schokkerig beeld en slechte geluidskwaliteit. Maar goed, we hadden al een prachtig avontuur beleefd, het kunnen niet allemaal hoogtepunten zijn.

’s Avonds na het eten gaan we nog een stukje lopen. De zon schijnt, de wind valt mee, even de benen strekken. We komen langs een huisje dat ik vanmiddag ook al zag. De hele tuin staat vol met gevonden spullen: van mineralen en halfedelstenen tot walvisbotten en drijvers van visnetten. De vrouw komt naar buiten. Ja, natuurlijk mogen we kijken, er zijn zelfs spullen te koop. Ze wijst naar de halfedelstenen en noemt de prijs: 500 IJslandse kronen. Omgerekend is dat 3 euro 50. Dat is geen geld, daar wil ik wel een souvenir voor aanschaffen. Ik zoek een steen uit met kristallen die op sneeuw lijken. Ze fonkelen een beetje en het past bij IJsland, vind ik. Dan nodigt ze ons uit om binnen te komen. Lieve hemel, waar komen we nu weer terecht? Dit lijkt wel een museum, een programma van TV (help, mijn vrouw heeft een hobby), het is verbazingwekkend wat we zien. Het héle huis, werkelijk het héle huis staat vol met diverse verzamelingen. Ik zal er een aantal noemen: poppen, mokken, sleutelhangers, ansichtkaarten, bierviltjes, buttons, pennen, visitekaartjes, luciferdoosjes, miniatuurserviesjes, souvenirs uit andere landen, ach, ik heb nog geen kwart opgenoemd. De mokken hangen aan de balken van het plafond, alles is keurig geordend en alles is schoon. Tussen alle spullen door hangen er diverse schilderijen, oude foto’s van familieleden, brievenwegers, nog meer mineralen, ik val bijna om van verbazing. Ik moet onze naam in het gastenboek schrijven (hoeveel boeken zou ze al hebben?) en ze vertelt me dat ze geboren is in 1930. Veel Engels spreekt ze niet, maar ze verstaat ons prima.
Weer een dag om nooit te vergeten. Als je eenmaal IJslanders tegenkomt, dan doen ze je ook versteld staan, in ieder geval vandaag.

Ik lees op de site dat mijn oud-collega en naamgenoot Hetty heeft uitgezocht dat er in deze periode Noorderlicht te zien moet zijn. Als ik er de man van Bryggjan naar vraag, geeft hij ons weinig kans. “Dat was de hele winter“, zegt hij, “nu is het bijna niet meer te zien. Bovendien moet je dan op een donkere plaats zijn, want de nacht is niet zo donker meer.” Die nacht komt er inderdaad niets van. Rond drie uur ’s nachts gluur ik naar buiten en verbaas me over het licht, zowel van de vele lantaarns als van de nacht zelf.

6 mei
We kuieren wat verder langs de kust en komen op een prachtige plek met geisers, die niet op de kaart staat aangegeven. Dit vind ik bijna nog mooier dan de geiser bij Geysir, hier staat het landschap echt te koken. Het aquarium dat er zou moeten zijn, kunnen we niet vinden, maar weer bij toeval komen we wel op de plek waar twee continenten samenkomen: Amerika en Europa. De scheidingslijn loopt HIER, geeft een bord aan. En zo komt het dat ik vandaag voor het eerst in mijn leven voet heb gezet op Amerikaanse bodem. Daarna gaat de tocht verder naar Keflavik, waar we boodschappen doen. Ik koop iets dat aardappels moeten zijn (kartoflur, zegt het bord), maar het formaat is gigantisch. Ik neem er drie, per maaltijd is één zo’n kanjer voldoende. Hij is wat oranje-achtig van kleur en smaakt zoet. Gaat prima met boontjes en een gehaktbal uit blik.
Deze avond staan we in Keflavik aan het water. Geen lantaarns te zien, raam naar het noorden, daar aan de overkant ligt Reykjavik. “Hier zou het kunnen lukken met het Noorderlicht,” zegt Henk. Nou, vannacht maar weer eens kijken dan.

7 mei
We hebben geen nachten hier, dus ook geen Noorderlicht, is mijn conclusie. Het wordt gewoon niet echt donker. Bovendien wil ik ook nog wat slapen, ik ga geen uren zitten kijken of er wellicht wat aan de horizon gloort. Als we om 12 uur gaan slapen, is het nog té licht voor Noorderlicht, om 4 uur ’s morgens is het al weer klaarlichte dag. Goed, je kunt niet alles hebben.
Wat we wel hebben vandaag, is een rit door een mooi stukje IJslandse natuur. Ik zie het bordje dat een bezienswaardigheid aanwijst langs de snelweg naar Reykjavik en Henk neemt de afslag. Het is even onduidelijk hoe de route loopt, maar al snel zitten we op een track die langs de mooiste stukken loopt. De hele omgeving is bedekt met lavabrokken die allemaal bedekt zijn met mossen en speciale plantjes. De mooiste kleuren zien we. Het is weer de moeite waard. Wat verwonderlijk is, is dat het pad dood loopt. We moeten dus de route ook weer terug rijden. Zouden we toch een verkeerde afslag hebben genomen in het begin? Henk probeert het uit en dan komen we bij een kleine geiser. Zo maar opeens in het landschap, terwijl hier zelfs nog sneeuw ligt, borrelt en bruist er een kleine geiser. Het water kookt met keurig kleine belletjes, de geur is weer die van rotte eieren, en de stoom baant zich een weg omhoog. Geen afzetting, we kunnen er zo maar dichtbij komen. Wat een gek land. Wat een raar idee dat hier zomaar kokend water uit de grond komt.
Dan gaan we op pad naar de hoofdstad. Eens kijken hoe 2/3 van alle IJslanders woont.